Każdy kraj posiada swoje własne przepisy emerytalne. Oznacza to, że wszędzie spotkamy inne warunki uzyskania prawa do emerytury oraz inny wzór wyliczenia jej wysokości. Przy takiej różnorodności konieczne jest zastosowania tzw. przepisów o koordynacji. Obowiązują one w Unii Europejskiej i Europejskim Obszarze Gospodarczym. Bez przepisów o koordynacji część obywateli mogłaby wpadać w pułapkę przepisów.
Podam przykład. Pan Jan pracował 10 lat w kraju X, 8 lat w kraju Y i kolejne 12 lat w kraju Z. Zatem łącznie przepracował 30 lat. Każdy przyzna, że to dużo. Załóżmy, że każdy z krajów (X, Y i Z) wymaga, aby osoba ubiegająca się o emeryturę udowodniła przynajmniej 20 lat stażu w tym kraju. Takie przepisy lokalne spowodują, że Pan Jan nie będzie miał prawa do emerytury w żadnym z tych państw. Bo w żadnym nie przepracował 20 lat.
Żeby uniknąć takiej sytuacji, kraje UE/EOG wymieniają się informacjami na temat stażu i wzajemnie go honorują. Zatem każdy z krajów z przykładu uzna, że Pan Jan ma 30 lat stażu. Taki staż wystarczy do uzyskania prawa do emerytury w każdym z krajów – X, Y oraz Z.
Na jaką kwotę emerytury może liczyć Pan Jan? To również zależy od lokalnych przepisów. Wysokość emerytury uzależniona może być od długości stażu, opłaconych składek, długości rezydencji w danym kraju, statusu rodzinnego lub innych czynników. Każdy kraj naliczy Janowi emeryturę według swoich lokalnych zasad i będzie ją wypłacał. Pan Jan otrzyma emeryturę z każdego kraju naliczoną proporcjonalnie do posiadanego w tym kraju stażu, opłaconych składek itd. Zatem trzy krajowe emerytury złożą się na łączne świadczenie Pana Jana.
Trzeba też pamiętać, że w różnych krajach może obowiązywać różny wiek emerytalny. W większości krajów europejskich jest on wyższy niż w Polsce. Dlatego osoba, która otrzyma np. polską emeryturę bo ukończy powszechny wiek (w tym przypadku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) niekiedy musi zaczekać na zagraniczną emeryturę.
Co w sytuacji, jeśli podejmiesz pracę poza Unią? W tym przypadku nie mają zastosowania przepisy o koordynacji tylko umowy międzynarodowe (tzw. dwustronne). Polska podpisała takie umowy z wieloma krajami: USA, Kanadą, Koreą Płd., Australią, Ukrainą, Mongolią, Mołdawią i Macedonią Płn. Nadal funkcjonuje też umowa podpisana z byłą Jugosławią. Obecnie dotyczy ona Czarnogóry, Serbii oraz Bośni i Hercegowiny.
